Türkiye 2015 yılındaki anti-damping vergisi ile başlattığı güneş paneli üretme macerasını, 2023 yılından itibaren hücre ithalatına da tarife dışı engeller koyarak yerli malı güneş paneli üretme aşamasına getirdi. Bu aşamaya gelebilmek için geçilen son aşama, panellerin ana girdisi kabul edilen güneş hücresinin ülke içinde üretilmesi oldu.
Smart Güneş Teknolojileri de ingot dilimleme aşamasından panele uzanan güneş paneli üretim zincirinin tüm halkalarını tamamlama iddiasındaki aktörlerden biri. Smart Güneş Yönetim Kurulu Başkanı Halil Demirdağ, Enerji Günlüğü’nün sorularını cevaplarken, Türkiye solar endüstrisinin kat ettiği yola dair bilgiler de aktardı.
İngottan panele güneş enerjisi ekipmanlarını yerlileştirme projesine dair neler söylersiniz?
Biz ülke olarak bir kere güneş enerjisi sayesinde yarı iletken teknolojisini öğreniyoruz. Almanya hükümeti 2019 yılında polisilikon üreticisine, yani bizim işleyip güneş hücresine dönüştürdüğümüz wafer’ın hammaddesini üreten firmaya 500 milyon Euro hibe verdi. Yeni kurulan bir firmaya değil, mevcut bir oyuncuya verdi, (sen batma, ayakta kal) diye yaptı bunu.
Neden?
Çünkü ürettiği ürün hem çip sektöründe kullanılıyor, bilgisayar çipinde, hem de bizim panellerde. Yani bu solar çipleri, solar hücreleri, diğer çiplerle aynı hammadde neredeyse. Sadece saflık derecesinde milyonda bir fark var, o kadar. Dolayısıyla bu sektör esasında tek başına güneş olarak değil yarı iletken sektörü.
Almanya örneğini verdiniz de, peki T
ürkiye nasıl bir politika izliyor?
Ülkemizde de enerji sektöründe bir millileşme, yerlileşme hedefi kondu. Bizler iş adamları olarak hükümetin gösterdiği yönde hareket etmek durumundayız. Çünkü Avrupa da bir ana yol haritası çiziyor, ona endeksli hareket etmek herhalde herhangi bir şirketin yapması gereken en akıllıca iş. Türkiye’de de 2015 Haziran ayında güneş paneli ithalatına yönelik gözetim uygulaması başlattı. Yurt dışından 1 Watt’lık panel bile girmeyecek, burada üretilecek denildi ve uygulama Aralık ayında devreye girdi.
Sonrasındaki gelişmeleri özetlersek…
Tabii devlet girmeyecek dese de sınırları çok zorlayanlar oldu, birisi alttan panel soktu, biri sağdan, biri soldan, biri üstten… Hükümet de bütün o kapıları kapattı, bariyerleri yükseltti. Bugün ne oldu? Türkiye’de güneş paneli üretiliyor. Güneş paneli Türkiye’nin artık yurt dışına ihtiyaç duymadığı bir şey.
Panelle yetinilmedi, ana girdiler için de benzeri adımlar açıldı…
Evet, aynısı wafer için de uygulandı, hücre için de uygulandı. Biz sektör olarak 2023’te İthalat Genel Müdürlüğü’nde bir toplantıya davet edildik. Baktık ki en fazla ithalat artışı olan ürün güneş hücresi. Devlet (Ben bunu o zaman durduracağım, nasıl ki paneli üretiyoruz, hücre de burada üretilecek) diyor. Bu amaçla ithalatta vergi bariyerlerini arttıracağız dediler. 65 dolarla başladı, 85 dolara çıktı kilo başına verdi.
Ama bu alanlarda küresel piyasayı domine eden hala Çin…
Evet, görüyorsunuz Çin’in bu konuya nasıl yüklendiğini. Çin 2015 yılında birkaç sektörde dünyanın lokomotifi olacağım diye karar almış. Bugün Çinliler tek başlarına, dünyanın geri kalanı kadar elektrikli araç üretiyorlar neredeyse. Bu araçların şarj bataryalarında da, güneş panelinde de dünyanın en büyük üreticisi oldular. Nasıl başardılar bunu, sanayisine sonsuz destek sundular. Zorlanan şirketlere tekrar destekler sağladılar. Yani Çin yönetimi (Benim şu hedeflerimi yapacak bana babayiğit lazım, girişimci lazım) diyor.
Türkiye’de durum peki?
Bizde de hükümet (Bu alanlara yatırım yap, üretici ol, seni zorlayan kim, Çin, Vietnam, o bu, ben seni onlara karşı korurum) diyor. Bugün dünyanın en zengin ülkesi Amerika değil mi? Onlar da “Benim ülkeme Çin’den ürün girmeyecek” diyor. Çinliler gidiyor bu sefer Vietnam’dan getiriyor, bu kez Vietnam’a vergi koyuyorlar. Yüzde 3500 vergi mi olur? O şu demek: Kardeşim git işine. Sen benimle uğraşma, ben senden bu teknolojiyi istemiyorum. Peki güneş hücresi konusunda niye bu kadar hassas ABD? Çok basit. Eğer güneşi desteklemezse çip teknolojisini kaybeder. Türkiye’de de ekipman yerlileştirme için güneş hücresinin ana malzamesi olan wafer’ın yurt içinde üretimi mecbur kılındı. İşte o wafer’dan siz çip yapabilirsiniz.
Sizin ürünleriniz kalite ve rekabet açısından ne durumda?
Gururla söyleyeyim, güneş hücresinde yüksek standartları yakaladık. Geçenlerde yabancı müşteriler geldi, bir Amerikan firması. (Sizden aldığımız hücrelerden verim artışı gördük) diyerek bizimle uzun vadeli bir sözleşme yapmak istediler. Yani sadece üretmekle kalmadık, benzer üründe dünya standardının üzerine çıkabilmeyi başardık.
Mehmet KARA – Enerji Günlüğü
