Enerji konusunda 2000’li yıllara kadar arz güvenliğine, 2010’lardan sonra dışa bağımlılıktan kurtulmaya odaklanan Türkiye, son yıllarda gözünü kendi kendine yetmenin de ötesine dikti. Bu çerçevede, bölgesel bir enerji aktörü olmayı hedefleyen Türkiye için doğal gaz bugün kritik bir yakıt. Çünkü 2020’den sonra Karadeniz’de keşfedilen büyük ölçekli doğal gaz rezervinin üretilip tüketime sunulmasıyla, enerjide dışa bağımlılığı azaltma perspektifi hayal olmaktan çıkıp gerçeğe dönüşmüş görünüyor.
Kendi tüketimi artmasına rağmen, yerli üretim sayesinde ithalatın yanı sıra ihracat da yapan Türkiye’nin bugün hem üretici, hem alıcı, hem satıcı, bazen de alım satıma aracı, yani özetle doğal gaz ticareti aktörü haline gelme yolunda olduğunu söylemek yanlış olmaz. Doğal gazdaki bu gelişmelere, Gabar başta olmak üzere yurt içindeki petrol üretim artışı ve TPAO’nun ülke dışındaki petrol ve doğal gaz arama ve üretim çalışmaları da eklendiğinde Türkiye’nin enerji alanındaki pozisyon/rol değişikliği daha da net görülebilir.
Her neyse, bu dönüşümdeki en önemli rollerden birini doğal gaz oynuyor. Peki yurt içinde doğalgaz piyasası ne durumda? Arz-talep dengesi ne durumda ve ileride nereye doğru nasıl evrilebilir? Bu sorulara da cevap oluşturabilecek açıklamaları için Türkiye enerji sektörünün önde gelen kanaat önderlerinden birine, Türkiye Doğalgaz Dağıtıcıları Birliği (Gazbir) Başkanı Yaşar Arslan’a mikrofon uzattık. Yaşar Arslan, Türkiye doğal gaz sektörün ilk altı ayındaki gerçekleşmeleri Enerji Günlüğü’ne anlattı.
2025’in ilk yarısında doğal gaz tüketimi nasıl seyretti?
Yılın ilk yarısında doğal gaz tüketimi bir önceki yıla göre yüzde 20 artarak 34 BCM (34 milyar metreküp) oldu. 2024 yılının aynı dönemine bakıldığında Türkiye geneli toplam doğal gaz tüketimi 29 milyar metreküp civarındaydı. Türkiye’nin doğal gaz talebinin yüzde 85’ini konut, sanayi ve santraller oluşturuyor.
Talep tahminleri nasıl ve neye göre oluşturuluyor?
Tahminleme yapılırken bu üç ana sektörün kısa ve uzun vade tüketimlerini inceliyoruz. Konut sektöründeki yıllık 1 milyon abone artışı hane başı tüketimler dikkate alınarak tahminlere ekleniyor. Sanayi sektörü Türkiye’nin doğal gaz talebinin yüzde 25’ini oluşturuyor. Bu oran artı-eksi %1-2 civarında değişebiliyor. Santraller ise tahminin en zor olduğu sektör.
Tahminlerle gerçekleşmeler ne ölçüde örtüşüyor?
Meteorolojik tahminler, hane başı tüketim ve sektörel tüketimlere bakarak her yıl negatif, nötr ve pozitif olmak üzere üç senaryo çalışıyoruz ve çeyreklik verilere göre tahminlerimizi kontrol ediyoruz. 2025 yılı için geçen yıl olduğu gibi yüzde 6-7 oranında bir artış öngörmüştük fakat yılın ilk 6 ayındaki verilere bakıldığında 2024 yılına kıyasla tüketimin yaklaşık yüzde 9 arttığını görüyoruz. Son değerlendirmelerimize göre 2025 yılı doğal gaz tüketiminin 57-58 milyar m3 civarında olacağını düşünüyorum.
Doğal gaz tüketimi, farklı abone gruplarında nasıl seyrediyor?
Türkiye’nin toplam doğal gaz tüketimiyle uyumlu şekilde, konut ve santrallerde de doğal gaz tüketiminde artış görülüyor. Sanayide ise konut ve santrallere kıyasla büyüme oranı sınırlı. Sanayi sektörü tüketimi uzun dönem tüketim ortalamasına yakın seyrediyor.
Bunu biraz ayrıntılandırabilir misiniz?
2025 yılı ilk 6 ayda konut tüketimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20 artarak 16 milyar m3 oldu. Konut tüketimini doğrudan etkileyen 2 ana parametre bulunuyor: Hava sıcaklıkları ve yeni aboneler. Hava sıcaklıklarına bakıldığında 2024 yılı Şubat ayı ortalaması 7,7 derece iken 2025 yılı Şubat ayı ortalaması 2,7 derece. Yani 5 derece daha soğuk geçen bir Şubat ayı söz konusu. Bu durum 24 Şubat 2025’te 333 milyon m3 ile rekor bir günlük tüketimi beraberinde getirdi. Abone sayısında ise yıllık 1 milyon yeni abone alımı devam ediyor. Her 1 milyon yeni abonenin toplam konut tüketimine etkisi 1 milyar m3 civarında.
Elektrik santrallerinde durum biraz farklı galiba…
Evet, 2020-2024 yılları arasında doğal gaz ile elektrik üreten santrallerin tüketimi yıllık ortalama 15-16 milyar m3. 2025 yılında ise barajlardaki su seviyelerinin azalması sebebiyle elektrikte doğal gaz kullanımı arttı. Bu yılın ilk yarısında elektrik üretimi amaçlı doğal gaz kullanımı bir önceki yılın ilk 6 ayına kıyasla yüzde 42 artarak yaklaşık 7 milyar m3 oldu.
Sanayide tüketim artışı sınırlı demiştiniz…
Evet, sanayi sektöründe de 2020-2024 döneminde yılda ortalama 13 milyar m3 civarında doğal gaz tüketilmişti. Bu yılın ilk 6 ayında ise sanayide doğal gaz kullanımı 7 milyar m3 oldu. Yani 2024 yılına göre bir farklılık yok. Sanayi sektörünün yılı 13-13,5 milyar m3 civarında bir doğal gaz tüketimi ile tamamlayacağını öngörüyorum.
Türkiye geneli hane başı tüketim nasıl ilerliyor?
2025 yılı ve 2024 yılı coğrafi bölgeler bazında sıcaklık ve hane başı tüketimleri karşılaştırıldığında, sıcaklıkların 2025 yılının ilk yarısının 2024 yılına göre ortalama 2-3 derece daha düşük seyrettiği görülüyor. Türkiye geneli hane başı ortalama doğal gaz tüketimi yılın ilk 6 ayında 740 m3 oldu. Bir önceki yılın aynı dönemine göre artış oranı yüzde 15 civarında.
Bölgeler arasında dikkat çekici farklılıklar var mı?
Bölge bazlı ilk üç çeyrek verilerine bakıldığında; önceki yıllara kıyasla 2 derece daha sıcak geçen Ocak 2025’te özellikle Akdeniz ve Ege’de iç kesimlerde yer alan illerin de etkisiyle yüksek tüketimler gerçekleşti. Her iki bölgede de 170-180 m3 ortalama doğal gaz tüketimi oldu. Şubat ayında sıcaklıklar geçen yılın aynı dönemine göre 4-5 derece daha düşük seyrederken, tüm bölgelerde bir önceki yıla benzer seyreden hane başına tüketimler, sadece İç Anadolu ile Ege’nin iç kısımlarda yüzde 5 civarında azaldı. Mart ayında ise sıcaklıklar uzun yıllar ortalamasının 3 derece üzerinde seyrettiği halde hane başına doğal gaz tüketim miktarları yükseldi, ki bunu da abone sayısındaki artışa bağlamak mümkün.
Bu yılın ilk yarısında doğal gaza yeni kavuşan yerleşim birimleri oldu mu?
2016 yılında başladığımız doğal gaz yaygınlaştırma yatırımlarına devam ediyoruz. Haziran 2025 sonu itibariyle Türkiye’nin 919 yerleşim yerine doğal gaz arzı sağlanmış durumda. 2025 yılı ilk yarısında 11 yerleşim yerine doğal gaz arzı sağlandı. Doğal gaz arzı sağlanan yeni yerleşim yerlerinin 10 tanesinde geçici LNG/CNG, 1 tanesine ise boru gazı yöntemiyle arz sağlandı.
Önümüzdeki dönemde gaz ulaştırılacak yeni yerleşim birimlerine dair bilgi alabilir miyiz?
2025-2026 yıllarındaki yatırımlar ile gaz ulaştırılacak yeni yerleşim birimi sayısı 100’ün üzerinde. 2026 yıl sonu itibariyle Türkiye’deki hemen hemen tüm ilçelere doğal gaz ulaştırılacak. Geçtiğimiz yıllara kıyasla yeni gaz arzı sağlanan yerlerde nüfus yoğunlukları daha düşük. Bu rağmen 2025 yılının ilk 6 ayında 250 bin civarında yeni nüfusun doğal gaza erişim imkânı oldu. İkinci altı ayında da 500 bin kişinin, yani yılın tamamında 750 bin kişinin daha doğal gaza kavuşmasını bekliyoruz.
Mehmet KARA – Enerji Günlüğü / İSTANBUL
